1976

У дні бяды і ў ранак Перамогі,
У дні, калі ты харашэў і рос,
Усе твае падзеі і трывогі
Я ў сэрцы нёс.

Я да цябе з усіх дарог вярнуся:
Вярнуся ў партызанскую радню.
Ты мне прабач, калі я зажуруся
Ля Вечнага агню.

Спакойнае дзяцей сваіх дыханне,
Шумі над іх калыскамі ліствой.
Маё ты ранне і маё каханне
I вечар сіні мой.

Мой родны Мінск,
Пад небам жураўліным
Жыві, квітней пад зоркай залатой.
Ты для мяне на ўсёй зямлі — адзіны,
Цябе люблю я ўсёй душой.

Дождж ізноў...
Якія лекі
Мне знайсці, каб сон прыйшоў?
Найвялікшая за лета
Ссыпка сіняя дажджоў.

Думкі змрочныя ад стомы:
Ну, зраблю яшчэ віраж,
А пасля цішком, без грому
Спішуць годы у тыраж.

Я аддам усё, што маю,
Буду голы, як Адам.
Толькі слёзы прыхаваю,
Толькі гора не аддам.

Што яшчэ мяне сустрэне? —
Я пытаюся радзей.
Сноў варушацца карэнні —
Прарастаю ў новы дзень.

Краса і цуд зямлі — Васіль Блажэнны,
Паклон зямны табе ўсе дрэвы б’юць.
А ў нас дамы ірвуцца да бліжэйшых
Сузор’яў,
Аж на дыбачкі ўстаюць.

I ўсё ж да зорак, як раней, далёка,
А да зямлі нагою не дастаць.
I вецер з-пад машын уцёк з палёгкай
I ў фортачкі гучней пачаў свістаць.

Шкада травы і дрэў —
Не часта кажам:
Мы ўсе ў палоне просценькай маны —
Развешваем нікчэмныя пейзажы
I з кветкамі купляем дываны.

I як бы нас туга там ні сціскала —
Мы абжывём захмарныя вуглы.
А некалі ў гіганцкіх батыскафах
Мы спусцімся яшчэ ў марскую глыб...

А покуль узлятайце ў ліфтах, госці,
I кветкі на пятнаццаты узносьце.

Над белаю пустыняю аблок
Так ярка і самотна сонца свеціць.
Пад белаю пустыняю аблок
Гуляюць дзеці на маёй планеце.

На гэтай рэактыўнай вышыні
Не адчуваем руху, хоць нясе нас.
Спакойна, нібы едзеш на кані,
Як некалі на возе з мяккім сенам.

А там, дзе вецер воблакі змяце,
Я ў сінія акенцы пазіраю,
Гляджу, як самалёта лёгкі цень
Імкліва жыта на зямлі зжынае.

Бывала: вяртаешся з лесу ў маленстве,
А сонца зайшло, і туман па нізінах.
I раптам здаецца, што сцішаны лес той
Суровым паглядам глядзіць табе ў спіну.

I страх азірнуцца, але азірнуся,
Затоена ўсё, ды нікога не бачу.
Дадому спалоханы трошкі вярнуўся,
Але не прызнаюся і не заплачу...

Цяпер за сталом у бяссонныя ночы
Мяне ахінае часамі трывога.
I спіну свідруюць суровыя вочы,
А як азірнуся — нікога, нікога.

На выгарах цёмных ваенных,
На сонечных лядах
Б’е грэчка малочнаю пенай
У ельнік кашлаты.

Зямлі нашай белы настольнік,
Пчаліны заказнік.
I светлае поле настолькі,
Што й ноччу не гасне.

Яно адцвіце — і на свеце
Крыху пацямнее.
А потым снягі ўжо засвецяць,
Успыхнуць завеі...

Ды часам мядовым настоем
Вяртаецца лета,
I белы кужэльны настольнік,
Як грэчкі палетак.

Агрызаецца, ды звужаецца
Свет прыгнёту,
Пятлі
I свінца.
Рэвалюцыя прадаўжаецца,
Рэвалюцыя прадаўжаецца,
Ёй не будзе ніколі канца.

I за бітвамі навальнічнымі
Чалавецтва
Ізноўку ў баю:
Навуковая і тэхнічная
Скаланула планету маю.

Толькі звычкі былога
Панурыя
Аплялі нас і выюць:
Не руш!
Пачалася ўжо,
Хоць і не бураю,
Рэвалюцыя сэрцаў і душ.

Даруйце бацькам, што жадаюць сваім
Нашчадкам многа багацця:
Жылося вайною так голадна ім
Без хлеба і солі ў хаце.

Даруйце настаўнікам, што ў юнаках
Захоплена таленты бачаць:
Іх талент уласны згарэў у баях,
I позна жыццё перайначыць...

Ды нельга наследнікам тым дараваць,
Што толькі ўзаб’юцца на горку —
Забудуць рублі ды і пісьмы паслаць
Дадому,
Дзе сумна і горка.

I таленты, знаць, небяспечна хваліць,
Якія на прыступцы першай
Забылі настаўнікаў.
Ім не баліць:
На ўласныя моляцца вершы.

Мы ўсе ў маланках і біятоках,
У навальнічных успышках мы.
Яны, нябачныя нашаму воку,
Снуюць няспынна паміж людзьмі.

Бывае, нешта ў нас страпянецца,
Дык ведай: верны таварыш твой,
Забыўшы справы, к табе імкнецца
Са старамоднаю дабратой.

Калі ж з арбіты твой друг сарвецца,
Заўжды пачуеш, дзе б ты ні жыў,
Удар апошні роднага сэрца,
Апошні выбух яго душы.

Бойні свету у крыві і сале,
На садах зямлі — атрутны пыл.
Колькі раз гісторыю пісалі,
Кожны набіваў на свой капыл.

А яна жыла, і бунтавала,
I сама тварылася сабой,
Нараджала, раны бінтавала,
Памятала ўсё пра кожны бой...

Кожны дзень, не ведаючы зморы,
Пра вайну расказвалі дзяды;
Везлі ўнукаў у Хатынь да гора,
Чорныя паказвалі сляды.

Дзеці за падручнікі заселі,
Дыхалі віхурамі атак.
I чаму — яны не разумелі —
Сумна ў гэтых кнігах і не так.

Мы ўсе крыху тыраны,
Мы ўсе крыху рабы...
Адзін жыццё тараніць,
Другі — абы, абы.

Пакуль ты станеш прахам,
Прыдаўлены зямлёй,
Жыві пад зорным дахам
Са спадчынай сваёй.

I люба ці не люба —
Пазней адпомсцяць нам
Свая былая грубасць
I нечы дробны шрам.

Сябе ты дакараеш
За даўнія грахі,
Маўкліва дагараеш,
Як перастой сухі.

Мажліва, што і ўнукі
Табе ж і аддадуць
Не дабрату навукі,
А слоў зласлівых муць.

Няма такіх дзвярэй,
Куды б хоць раз
Знянацку не пастукалася б гора.
I мала тых куткоў,
Дзе б у нялёгкі час
Схавацца можна
Ад хлусні і зморы.
А шчыра усміхацца —
То не цяжка,
Калі у сэрцы
Чалавечнасць ёсць.
Знаёмыя...
Усмешкі іх — нацяжка
На раўнадушша.
Зайздрасць альбо злосць.
Пазбаўленыя ласкі да людзей,
Мае знаёмыя
Збіраюць толькі смецце.
Іх захапляюць плёткі
Кожны дзень.
І нават весткі
Аб чыёйсьці смерці.
Здзіўляюся:
Як можна гэтак жыць!
Зямля здаецца ім
Крывым люстэркам...
Яна ж наўкол
У хараство ляжыць
I свеціць праўдай
Добрай і нясцерпнай.

Усё б табе па сцежачцы,
Па роўнай ды сухой.
I вось паспеў нацешыцца
Ты роўняддзю між хвой.
А што ў глыбінях бору —
Цяпер не варажы.
Цябе ўзялі за горла
Крутыя віражы.
Пасеш між моху вочы,
Шукаеш белы грыб.
А дождж той мох не мочыць,
Ад смагі лес ахрып.
Кашы мае пустыя.
Папіць бы...
Мох пыліць.
А дзе крыніцы тыя? —
Паэты папілі.
Глынуць бы квасу з дзежкі,
Як некалі з Брылём.
Заблыталіся сцежкі —
То твань, то буралом.
Я думаў: будзе восень
Спакойнай...
Міражы!
У самы тлум заносяць
Крутыя віражы.

                              Акіянскія жыхары
                              звяртаюцца да людзей:

«Веды вашы вытканы з туману, —
Так, паверхні слон, як пяць на пяць.
Поўныя сакрэтаў, акіяны
Побач з вамі то равуць, то спяць.

Глыбока, ва ўтульных катакомбах,
Форумы праходзяць часта ў нас.
Скардзіцца народ на вашы бомбы,
Нас вы ўжо калечылі не раз.

Прагнеце расправіцца вы з намі,
Задушыць, расплюшчыць, растаўчы.
Мы сакрэт тайфунаў і цунамі
Разгадаць вам можам памагчы.

Знаем мы расклад землетрасенняў,
Вы ж усё аб нафце ды рудзе.
А пад намі вечнае кіпенне
Просіцца да вас,
Ажно гудзе.

Ёсць свае ў нас Азіі, Еўропы,
Дзівімся мы з вашых: ну і ну!
Вывучаем вас праз перыскопы —
Сытыя, а вечна — пра вайну.

Казалі, што старанны,
Ды так сабе паэт...
А ён глядзеў шторання,
Нібы дзіця, на свет.

Ваеннага рахіту
Нядужае дзіця,
Няздатны і не хітры
Між хітрага жыцця.

Нясмелы быў з начальствам,
Зусім не прабіўны.
Над кнігамі начамі
Праседжваў, дурны.

Часамі чуў: «няўдачнік»,
А дачай пагарджаў.
I кожны сыты дачнік
З дурнога аж іржаў.

Аднойчы ноччу жонкі
Ў кватэры не знайшоў...
Сам гатаваў тушонку,
Сам па кефір ішоў.

А тая за дацэнтам
Пышнела ды цвіла,
З пагардлівым акцэнтам
Аб «бездары» гула.

А ён хадзіў па вёсках
I нешта ўсё пісаў,
І бітваў адгалоскі
I праўду прыпасаў.

Гады чатыры біўся —
Раман пайшоў у друк.
Ад зайздрасці напіўся
Яго найлепшы друг...

Яна цішком чытала
Праўдзівы горкі том,
Жыццё сваё гартала
I плакала цішком.

Птушка ловіць дзень свой у палёце,
Дождж ільецца,
Падрастае лён.
Сонца ў агнявым кругазвароце
Лік вядзе
Сваіх спякотных дзён.

Толькі мы ў пакутным трапятанні
Марылі пра нейкі дзень удач,
Вырашалі вечныя пытанні,
А суседак не пачулі плач...

А цяпер, бывае, ў госці прыйдуць
Нечакана ў мой шумлівы дом —
Даўні боль,
Мае старыя крыўды,
Разануць бязлітасным лязом.

Суцішаю жартам хваляванне:
Што было — сплыло,
А боль — міне.
Толькі вось надзеі, спадзяванні
Не заходзяць болей да мяне.

Я заўсёды некуды спяшыў
I амаль ні з чым дамоў вяртаўся.
Нават з кар’ерыстамі дружыў,
З дурнямі так ветліва вітаўся.
Горача аб нечым гаварыў,
А пасля жахаўся:
«Гэта ж пошласць».
З другам добрай кашы не зварыў
I лічыў памылкаю апошняй.
Доўгая жыцця майго вярста,
Ёсць на ёй і ўзлёты, і падзенні.
Прарастаў,
I рос,
I вырастаў,
Ды не ўмеў насіць сваё адзенне.
Мне не ўцеха словы пра адноснасць
Спраў, падзей...
Паўторныя кругі
Поглядаў людскіх, світанняў росных,
Ісцін вечных, самых дарагіх...
Цёплыя сады ў салодкім дыме.
Сосны так спагадліва шумяць
Над магілай
I над маладымі,
Што ў траве, абняўшыся, ляжаць.

Рэлігіі прыдумалі старыя
У цемрадзі дагістарычных нор.
Баяліся: дачасна іх зарыюць
Суседзі згаладалыя з пячор.
Я не магу ўявіць тых краявідаў,
Пачуцці дзікіх продкаў зразумець,
Калі з’явіўся першы чорны ідал
I стаў гразіць:
Пакора альбо смерць.
Зрабіўся хітрым,
Пакарыў народы
I запалохаў маладую плоць.
У тых дзядоў
Быў свой маральны кодэкс:
На маладых накінулі аброць.
Страшней за ўсё непаслухмянасць юных,
Як набяруцца сілы —
Усё сажруць,
На бараду сівую гнеўна плюнуць
I баб найпрыгажэйшых адбяруць.
Пайшлі багі крывавыя лясамі,
Прыйшлі ў наш век
Праз тысячу вякоў...
Старыя бога вынайшлі
I самі
Паверылі са страхам у багоў.

                                         Тані

Наніжы на нітачку каралі
З ягад падмарожаных рабін.
Слоўцам ні адным не дакараюць
За тваё жыццё дачка і сын.

Хай сабе там нешта не ўдалося, —
А па-чалавечы ты жыла...
У касу тваю і гэта восень
Срэбнай павуцінкі не ўпляла.

Сцякае дождж з далоняў светлых лесу,
Пажоўклы мох бясшумна п’е ваду.
Мне сёння ты патрэбна да зарэзу,
Дай толькі знак —
I ўмомант я прыйду.

Вучуся век з людзьмі сумленна ладзіць...
Сячэ душу мне бліскавіц агонь,
I без папрокаў хочацца пагладзіць
Цяпер тваю шурпатую далонь.

Нам з табой няма чаго спрачацца,
Мітусіцца, нібы кажаны.
Вып’ем па апошняй добрай чарцы
I закусім хлебам аржаным.

Ты маўчыш, дакладчык і выкладчык,
Заратустра ісцін прапісных?
Ну, вядома, мы яшчэ не клячы,
Толькі ўжо ў камандзе запасных.

Нам не жыць у санаторных схонах,
I, калі ўжо нельга піва піць,
Зрэжам па кійку сабе сухому,
Пойдзем бюракратаў зноў лупіць.

А калі яны зусім звяліся,
Будзем грушы ў садзе атрасаць,
А пасля штодня па дзесяць пісем
Адсылаць па розных адрасах.

Падамо заявы ў таварыства,
Дзе тытунь не смокчуць і не п’юць,
Дзе не ўмеюць нават пасварыцца,
Толькі дрэмлюць ды ў далоні б’юць.

Не для здзеку бог прыдумаў старасць,
Скардзіцца на лёс не нам з табой.
Дык давай закурым лепш, таварыш,
А пасля кульнём і па другой.

Таварышы партызаны,
Пабыць вам патрэбна ў баях.
Забудзьце на тыдзень пра раны,
Забудзьце пра старасці страх.

Выносьце са слаўных музеяў
Свае баявыя сцягі,
Выносьце сцягі у завеі,
Выносьце сцягі у снягі.

Хай пройдуць за вамі унукі
Маршрутамі доўгіх сцяжын —
Без вашай блакады і мукі,
Без куляў, гранатаў і мін.

Ім, юным, цяпер неабходна
Не святаў парадная медзь:
Ваш подзвіг
I вашы паходы,
Калі вы хадзілі
На смерць.

                           Анатолю Вялюгіну

Помніш, друг, як гасцявалі
У нарачанскай старане?
Піравалі, начавалі
Пад грымоты у гумне.

Цэлы вечар клапатліва
Хлеб і сала кроіў нож...
Я люблю дажджы і ліўні,
А тады збіраўся дождж.

Соснаў цёмнае кіпенне,
Першых буйных кропляў стук,
А пасля дажджу шыпенне —
Першабытны слаўны гук.

Спалі мы на сенавале.
На духмянай той гары.
Там, дзе нас каранавалі
Пах лугоў і камары.

Мы пра ўсё вялі размову,
Чулі лесу кожны рух...
Пра азёрны край сасновы,
Дзе жыве наш добры друг,

Пра дзяўчатак нарачанскіх:
Ад красы іх не ўцячы...
А праз шчыліны маланкі
Нас хацелі апячы.

А нашы ганчары умелі
Рабіць і міскі, і збаны.
Пад матчынай рукой звінелі
Штодня гліняныя званы.

Амаль на ўсіх малы узор быў —
Знак сарамлівай пекнаты.
У восем лыжак крупнік сёрбаць
Было так смачна з місак тых.

Быў геній наш далёкі родзіч,
Што форму вечную знайшоў:
Капелюшы сучасных модніц —
Ад тых гаршкоў і гладышоў...

Збаны — ў мастацкіх магазінах,
Іх зараз лепяць мастакі.
Ды цвет не той, не тая гліна,
Іх звон і выгляд не такі.

Стаяць на ўсіх сервантах марна,
I малака з іх нам не піць...
Паеду ў Івянец ганчарны,
Мо пашанцуе збан купіць.

Ну, вось табе твой бор, твой верас,
Пах багуну з лясных балот.
I ты яшчэ наіўна верыш,
Што ў лесе ўсё, як і было:

Зеленаватае свячэнне,
Смаліста-ягадны настой,
Пад дзеразой дымок вячэрні...
Твой бор стаіць,
I ты пастой.

Да дуба моўчкі прыхіліся
I паглядзі ў лясны ручай.
На дзень мінулы не маліся,
Усё спакойна прыкмячай:

Другія птушкі, дрэвы, травы,
Цябе не ведаюць яны.
Ідзі налева ці направа —
Не знойдзеш край сваёй вясны.

Цяжкая ноч твой бор накрые,
Схавае птушак у галлі...
I толькі тры сасны старыя
Цябе пазналі, загулі.

Як позна ліпы сёлета цвітуць:
Было так доўга холадна і хмарна.
На жоўтых крыльцах зерняты лятуць
I шэрыя фарбуюць тратуары.

А я прыпомніў паваенны час:
Жылі ў скляпах, зямлянках і руінах,
Душыў нас папялішчаў горкі чад,
I марылі мы ўсе пра зеляніну.

Вайна у сэрцах будзе доўга тлець...
Згадзіліся мінчане пацярпець
I мудрых тых людзей не асудзілі,
Што першым чынам ліпы пасадзілі.

Мала сказаць: ненавiджу,
Мала сказаць: прызнаю,
Бiцца за праўду — i выжыць,
Нiбы салдат у баю.

Дрэннаму — не пакарыцца,
Добрае — не празяваць.
З дробнай хлуснёй не мiрыцца,
З буйнай хлуснёй ваяваць.

Гэтым бы i кiравацца…
Толькi і зло, i хлусня
Хiтра маскiравацца
Вучацца спрытна штодня.

Нехта i подлы, i хiжы
Клятву паўторыць тваю:
З ворагам бiцца — i выжыць,
Нiбы салдат у баю.

Шумадзія — сэрца Сербіі
I боль яе невыносны.
Нізіны — таполі срэбныя,
Горы — чорныя сосны.

Але чарнейшы за дрэвы
Быў дзень,
Як стралялі дзяцей...
Народная памяць не дрэмле,
Яна ўсё ясней і чысцей.

Хацелі бацькоў запалохаць,
Забралі са школы малых.
Вялі іх між гор
Сінім логам,
Дзе восені пах і смалы.

Спакойна ішлі пяцікласнікі
На гібель,
На верную смерць...
У хмарныя дні і ў ясныя
Бяссмерцю тут вечна гарэць.

Назаўтра усе цыганяты —
Чысцільшчыкі ботаў чужых
Пакінулі звычны занятак
У чэсць аднагодкаў сваіх.

Не чысціць забойцаў,
Не чысціць!
Закідаць гразёй гэту дрэнь.
I брудныя боты фашыстаў
Былі у крыві цэлы дзень.

I вось паляцела расплата:
Паблізу ад сербскіх сяброў
Адважныя цыганяты
Палеглі ў скрываўлены роў.

Літасці не прасілі,

Мне бацька не пакінуў роднай хаты,
Ні высланы снапамі гулкі ток,
Куды прыходзіў зімнім днём сахаты
Паскубці сена ды пацерці бок.
I кожны дзень
Даваўся нам не дзешава,
Гняла бядой вайна
Маіх старых.
З магіл бацькоў прынёс я на падэшвах
Адзін пясок,
Адзін пясок сыры...
Прабачце, археолагі:
Не надта
Музейную люблю я старызну.
Я у казармах жыў
I ў інтэрнатах
I ў дваццаць тры
Урэзаўся ў вайну.
Мяне расцілі не тэатраў драмы —
Трагедыі жыцця...
Мяне мой Мінск
Заўжды,
Засыпаны ліствою і вятрамі,
Хоць ненадоўга
Робіць маладым.
Мы творым горад,
Горад нас стварае,
Люблю яго
Шматфарбны гул і спеў.
I часта з асалодай паўтараю:
Наш горад,
Наша школа,
Наш праспект.
I тлум люблю падземных пераходаў,
I новы дом рукой хачу крануць.
Глытаю пах сваіх хлебазаводаў

                          Барысу Алейніку

Штодня выхваляцца не стану,
Ды з радасцю ўспомніць гатоў:
З Барысам садзілі каштаны
Мы ў Мінску на свяце братоў.

Мы рады былі пастарацца:
Глядзелі на кожны каштан
I мудрыя вочы Тараса,
I добрыя вочы мінчан.

I справа не ў нас тут, вядома,
І ўсё-такі, дружа, павер,
Прыемна вяртацца дадому
Праз сонечны Кіеўскі сквер.

Заўсёды з табой і са мною
Святло чалавечых вачэй,
Штогод ад якога вясною
Каштаны палаюць ярчэй.

Пажыць да дна — і кропка, годзе.
У чым жа справа?
Усё запознена прыходзіць:
Набытак, слава.

Той славы з макавае зерне,
На грош набытку.
А маладосць ужо не вернеш,
Хіба што ў сшытку,

Дзе ты пракладваеш сцежкі
Зноў у былое.
А на цябе глядзіць з насмешкай
Жыццё жывое.

А што яму да успамінаў,
Да спавяданняў,
Што праляцелі недзе міма
Спадзяванні.

Ты добра жыў.
Чаго смуткуеш?
Не вер жэньшэню.
Жыццё працуе і святкуе
I моладзь жэніць.

Ляціць яно па зорных трасах
I зырка свеціць.
Мы не прыгодны ў суддзі часу:
Яго мы дзеці.

Рук не шкадуючы, рабілі,
Жылі як людзі.
I не прасі, каб не забылі,
Лепш без ілюзій.

Глядзі без зайздрасці, як дораць
Дзяўчатам кветкі.
Спраў маладым няма да гора...
Ты сам быў гэткі.

Недзе ад Дуброўны недалёка
З логікаю мудраю ўразрэз
Ёсць адзіны ў нас з бядой нялёгкай
Цёмны замініраваны лес.

Быццам абмінула перамога
Гэты лес, такі стары, стары.
Парасла вайна касматым мохам,
Пісягоў не бачна на кары.

Не прайшлі сапёры тут спачатку,
Не прайшлі сапёры тут пасля.
I нашпігавана ўся ўзрыўчаткай
Ды іржавым страхам тут зямля.

Што там драцяная агароджа!
Разбамбіць бы — і канец бядзе,
Ды шкада: хоць страшны, а прыгожы,
Можа, хто парадак навядзе.

Тут нямецкіх пастак шмат і нашых
Самаробных мін і завадскіх.
Навакол малых тым лесам страшаць
З лесу прыкульгаўшыя дзядзькі.

Хлапчукі на дрэвы тут не лазяць,
Вось бы ім заўсёды памяць мець,
Бо з карэннем тут пераплялася
Даўняя затоеная смерць.

А калі барсук альбо куніца
Зблытаюць знаёмыя шляхі,

Рэкі не вяртаюцца, як кажуць,
Медзякі старыя не блішчаць...
Захацелася ізноў салдацкай кашы,
Франтавога добрага баршча.

Захацелася ізноў той непагоды
I сухога брацкага пайка...
Глінаю запэцканы, ды горды,
У рэдакцыю вярнуўся я з палка.

I сябры мяне сустрэлі ветла:
Два гады мы разам на вайне.
Сам маёр з біклагі запаветнай —
Хоць скупы — наліў паўшклянкі мне.

Закушу...
А там на пні сасновым —
Мой блакнот ды шолах вецярка.
Я ўначы праз дрот — за словам слова
З хлопцамі пайду па «языка».

Учора сэрца сціснула мне жалем,
Хоць звыкся з плачам і сірот, і ўдоў...
Між кветак душных у труне ляжала
Дзяўчынка васемнаццаці гадоў...

Бяры старых распусніц, цісні грудай,
Хапай бандзюг, бязносая карга.
А ты бярэш і маладых, і мудрых.
Ці, можа, пераблытана чарга?

Прырода, ты габлюеш слепа дошкі,
Абкрадваеш сябе ты і людзей.
Гагарын, Каралёў, Ландау, Твардоўскі
Былі на ўскрайку залатых падзей.

Прырода-маці, мы твая часцінка,
Ты нас да чалавечнасці ўзняла,
Расплаў ты абыякасці ільдзінкі,
Займей сумленне, што ты нам дала.

Не на узрыхленай дзялянцы,
Не на курорце распісным —
Пішу на сонечнай палянцы
У доме творчасці лясным.

Жыву у цэнтры шчабятання
Мільёнаў птушак на зары,
Сярод будзённых прывітанняў
I сапылятай дзетвары,

Між добрых баб,
Крыху занудных
У дні залётных халадоў;
Паміж старых яўрэяў мудрых,
Паміж затурканых удоў.

Блукаю па ласіных сцежках,
З трыма сабакамі дружу.
У бранірованых адзежах
Садзіцца на паперу жук.

Тут хіпаватыя ялінкі
На мох страсаюць росны звон.
Падсоўвае транзістар Глінку,
А дзеці ў крык:
— Няхай Кабзон!

Альбо Вуячыч ці Ратару.
Не супярэчу. Сам люблю.
Праз соснаў чуйныя радары
Навіны лесу ўсе лаўлю.

Я не ідылію шукаю,
I тут, паміж дубоў і хвой,
Жыццё з усіх бакоў гукае
I выклікае неспакой.

Калі ж размякну я ад шчасця,

Сягоння ля Манежа
Натоўп людзей густы...
Не думай
                аб манеры,
Не разважай
                     пра стыль.

Уся як ёсць Расія
Сюды
          да нас прыйшла:
Арала і касіла,
Спявала, галасіла,
Змагалася, жыла.

Тут свет,
               здаровы, росны,
У сіле спелых ніў,
У сенажацях, соснах
Мяне запаланіў.

Усё дайшло да сэрца:
Лясная цішыня,
Жанчына ў лазні сельскай
Зямная чысціня;

I грузавік, набіты
Людзьмі святочным днём;
I пастушок, забіты
Фашысцкім груганом.

Тут прастата і мудрасць,
Сялянскай працы пот,
Жыцця святло і мутнасць
I зморшчыны турбот.

З вачэй суровых, сініх
Дапытліва на нас
Глядзіць уся Расія
Праўдзіва,
                 без прыкрас.
 
Нам у душу ўлілося
Пр

Везлі камсамольцаў Нямеччыну,
Задыхаўся ад людзей вагон.
Твары ўсе бядою пакамечаны
У землякоў,
Ды толькі не ў яго.

Ён рашыў:
Ці куля, ці змаганне.
Толькі б гэта людзям зразумець...
Сціснуліся...
Не чутно дыхання...
У акенца ён палез па смерць.

А дарога гнала ўдаль вагоны
I жалезным плачам аж гула.
Пачарнела ўся зямля ад стогну,
А яму загінуць не дала.

Ён, разбіты, ледзь не паламаны,
Сцяўшы зубы, вецер волі піў.
А з нябёсаў зорка палымяная
Хлопцу ўсё шаптала: «Пацярпі...»

Будзе цяжка, будзе вельмі горка,
Будзе па-геройску злыдняў біць.
I з нябёсаў родных тая зорка
Будзе ўсё жыццё яму свяціць.

Адценне слоў — не глупства,
Ты ім не пагарджай.
Скарынка. Скіба. Луста.
Акраец. Каравай.

Акраец — шлях, дарога
І зайцаў хлеб лясны.
Скарынка — сум, трывога
І боль былой вайны.

Здараецца, вядома,
Што, выпіўшы ў гасцях,
Грызе скарынку дома
Пахмурны халасцяк.

А скіба — дзень вясновы.
Ралля. Плугі. Сяўба.
Наш хлеб — жыцця аснова,
Працяг і барацьба.

А луста — слова сытнае,
Духмянае і шчодрае.
Яно ад маці — сітнае
Ці наздравата-чорнае.

А каравай — вясельнае,
Святочнае яно.
На ручніку нясе яно
І радасць, і віно.

І справа тут не ў ежы,
А ў смачным змесце слоў,
І ў жытным ветры свежым,
І ў звоне каласоў...

То ў надзеях, то ў скрусе
Безаглядна жывеш.
Нібы конь той, па крузе
Усё ідзеш і ідзеш.

Іншы раз ірванешся —
Па гаючы глыток
Паляціш.
Спадзяешся:
Будзе новы віток.

Спадзяешся і верыш,
Што наперадзе ёсць
I паэзіі неруш,
I сама маладосць.

Мы штодня сабе хлусім...
Ну, а ісціна дзе ж?
Нібы конь той, па крузе
Усё ідзеш і ідзеш.

Дні імчацца імкліва,
Не шкадуючы сіл,
За апошні маўклівы
Свой зямны небасхіл.

Я не веру у цуды,
I туга не грызе...
Я развеяны ўсюды
Па шматку, па слязе.

На дарозе суровай
Недзе там, за табой,
I ласкавыя словы,
I пякучы мой боль.

Было шчасця не многа.
Больш агонь ды бяда...
Не шкада мне нічога?
Усяго мне шкада.