Вершы Пімена Панчанкі

Галоўнае слова

Мы ходзім пад прыцэлам
Амерыканскіх ракет,
Амерыканцы ходзяць
Пад прыцэлам нашых ракет —
I гэта называецца —
Пасляваенны свет.

У Пентагоне
Сядзіць вар'ят на вар'яце.
I гэта называецца —
Мір у палепшаным варыянце.

Буду радавацца турбінам.
Футбольнаму голу
I тарфяному брыкету,
Буду славіць касмічныя палёты,
Фестывалі і форумы,
Дружбу паміж людзьмі,
Але пакуль чалавецтва
Ходзіць пад нацэленымі ракетамі,
Першае слова,
Якому трэба вучыць
Дзяцей і прэзідэнтаў, —
МІР!

Маладзейшым

Вы мне нічым не абавязаны,
Жадаю гучнай вам вядомасці.
Але было ўсё ж нешта сказана:
Яно у вашай падсвядомасці.

Я вас не няньчыў і не песціў,
Ды нечы шлях крыху прадбачыў.
А лепшыя складзеце песні —
Не пазайздрошчу, не заплачу.

I на кручок пралаз не клюньце,
Бо прададуць (спярша паліжуць).
I на мае парады плюньце,
А болей кніжак, добрых кніжак.

Узняўшы факел, Статуя Свабоды...

Узняўшы факел, Статуя Свабоды
Глядзіць, як адплываюць параходы.
Ёй хочацца агнямі азарыць
Ім доўгі шлях, ды факел не гарыць.

Даносіцца з Нью-Йорка гул нядобры,
Бяссонны горад стомлена гудзе.
I, быццам палісмены, небаскробы
За статуяй стаяць і ноч і дзень.

Глядзяць з тугой яе старыя вочы
На далі акіянскіх сініх вод.
I хочацца адгэтуль ёй пакрочыць
Услед за параходамі на ўсход.

Франтавікі

Франтавікі старэць не маюць права,
I колькі там гадоў ні набяжыць,
А нашы твары, як і нашы справы,
Заўсёды будуць маладымі жыць.

Бо іх такімі — з добраю усмешкай —
Запомнілі гісторыя і час,
I тыя полькі юныя і чэшкі,
Што ў сорак пятым абдымалі нас...

А хто не паспрыяў людскому шчасцю,
Каго і сёння гне халуйскі страх,
Дык той не франтавік, не нашай часці,
А недзе акалачваўся ў тылах.

Над белаю пустыняю аблок...

Над белаю пустыняю аблок
Так ярка і самотна сонца свеціць.
Пад белаю пустыняю аблок
Гуляюць дзеці на маёй планеце.

На гэтай рэактыўнай вышыні
Не адчуваем руху, хоць нясе нас.
Спакойна, нібы едзеш на кані,
Як некалі на возе з мяккім сенам.

А там, дзе вецер воблакі змяце,
Я ў сінія акенцы пазіраю,
Гляджу, як самалёта лёгкі цень
Імкліва жыта на зямлі зжынае.

Мала сказаць: ненавiджу...

Мала сказаць: ненавiджу,
Мала сказаць: прызнаю,
Бiцца за праўду — i выжыць,
Нiбы салдат у баю.

Дрэннаму — не пакарыцца,
Добрае — не празяваць.
З дробнай хлуснёй не мiрыцца,
З буйнай хлуснёй ваяваць.

Гэтым бы i кiравацца…
Толькi і зло, i хлусня
Хiтра маскiравацца
Вучацца спрытна штодня.

Нехта i подлы, i хiжы
Клятву паўторыць тваю:
З ворагам бiцца — i выжыць,
Нiбы салдат у баю.

Там, дзе ўмоўная конская сіла...

Там, дзе ўмоўная конская сіла,
Умоўная шклянка віна
I ўмоўнае паліва,
Хоць бухгалтарам гэта міла
I не лічбаў у тым віна, —
Там паэзіі ані каліва.

Я не магу судзіць нікога...

Я не магу судзіць нікога,
Дарую многае братам,
Бо сам не быў любімцам бога,
Я — пасівелы сірата.

Няўдачлівы і трохі грэшны,
А міласці не папрашу:
Я сам раздам усё дарэшты —
Жыццё, і вершы, і душу.

Я дзякую сябрам за дружбу
(Інакшых не хачу сяброў),
Зямлі — за хлеб, лясы і ружы,
Сям’і — за чуласць і любоў.

А небу дзякую за промні
На ўсім працягу лет і зім...
А там, успомняць ці не ўспомняць,
Я не турбуюся зусім.

Адплывае белы цеплаход...

Адплывае белы цеплаход
За абруч блакітны небакраю,
На прасторы хваляў і прыгод.
Я гляджу услед...
I забываю.

Бо на той на палубе няма
Ні сяброў,
Ні нечых мілых ножак.
Хай там будзе сонца ці туман,
Цеплаход мяне больш не трывожыць.

Так і цуды нейкіх авеню
I сады ружовыя Сарэнта
Ў памяці падчас пераганю,
Быццам бы старую кіналенту.

А было:
Старэнькі грузавік,
Абшарпаны і заліты граззю,
На якім мой сябра-франтавік
Ад'язджаў, —
Навек мяне уразіў.

Кажуць: «Калі б давялося спачатку...

Кажуць: «Калі б давялося спачатку
Дарогу сваю прайсці — прайду».
А я не хачу зноў у курную хатку,
У цемру былую, бяду і нуду.

А я не хачу вяртацца да зрэб’я,
Да дзён лапцюжных, ваўчыных начэй.
Хачу быць радзіме сягоння патрэбным
I не збягу туды, дзе лягчэй.

Не нудны прарок я і не прапаведнік...
Ды сэрца трывожна гудзе: «Не маўчы».
Зямля наша — самы святы запаведнік, —
I трэба, як маці, яе берагчы.

А страціць годнасць — невыносна...

А страціць годнасць — невыносна,
Які б ні быў там дабрадзей...
Глядзіце знізу ўверх на сосны,
На воблакі.
Не на людзей.

А калі вас уздыме слава,
Аб гэтым думайце радзей...
Глядзіце зверху ўніз на травы
Ці на ваду.
Не на людзей.