1963

Мы ходзім пад прыцэлам
Амерыканскіх ракет,
Амерыканцы ходзяць
Пад прыцэлам нашых ракет —
I гэта называецца —
Пасляваенны свет.

У Пентагоне
Сядзіць вар'ят на вар'яце.
I гэта называецца —
Мір у палепшаным варыянце.

Буду радавацца турбінам.
Футбольнаму голу
I тарфяному брыкету,
Буду славіць касмічныя палёты,
Фестывалі і форумы,
Дружбу паміж людзьмі,
Але пакуль чалавецтва
Ходзіць пад нацэленымі ракетамі,
Першае слова,
Якому трэба вучыць
Дзяцей і прэзідэнтаў, —
МІР!

Ад Оршы да Смаргоні
Палеткі зацвілі.
На ўсю зямлю гармонікі
Каханне прывялі.

Дзяўчаты нашы любяць
Ладоў задумны ўсхліп.
Цвіце салодкі лубін
Ля прыдарожных ліп.

Пад зорныя навесы
На ростані шляхоў
Спяшаюцца нявесты
Да сціплых жаніхоў.

Жаніх, ён сціплы, сціплы,
Ды можа забуяць,
Нібы мядзведзь той, сцісне,
Аж грудкі забаляць.

Ах, шэпат той шалёны,
Стары людскі сакрэт...
Спрадвечныя шаблоны,
Адзіныя шаблоны,
Што ўсім даруе свет.

А небакрай памечаны
Зарой,
Пара ісці.
I кофтачка скамечана...
— Пусці мяне, пусці!

Яму цяжэй ці ёй цяжэй?
Ды ў дом, стаіўшы дух,
Дзяўчына ўпырхнула
Цішэй
За галубіны пух.

I цешыцца паўночніца:
Матуля моцна спіць...
А той заплакаць хочацца,
Што вылеціць памочніца
I больш не прыляціць.

Маладых паэтаў кадры
Намякаюць далікатна:

«Шмат вы рыфмаў настругалі,
Бэз увесь паабстрыгалі.

Вам пара закончыць песні
I падбаць адносна пенсій».

А якая там пара —
Іскры сыпяцца з пяра.

Чуеш — іскры, не пясок,
Сад зялёны не пасох.

Сіні верас, сіні верас,
Нам дзяўчаты покуль вераць.

А як верыць перастануць,
На улік пенсійны станем.

Будзем трутнямі гудзець,
Будзем з зайздрасцю глядзець,

Як чарнявы падшыванец
Прыгажуню ў сад вядзе.

Абагачальныя фабрыкі
Патрэбны не толькі рудзе.
Абагачальныя фарбы
Патрэбны мастацкай нудзе.

I новай кінакарціне
З сюжэтам занадта паношаным,
I худасочнай вітрыне,
I кнізе самай найноўшай.

Выкладчыкам і дакладчыкам
Трэ выбіваць не раз
З тэзісаў раскудлачаных
Пустую пароду фраз.

Самі сябе падправім,
Каб кожны быў свецел і дуж.
Тады заваюем права
На ўзбагачэнне душ.

Хоць крышачку,
Хоць кропельку
Пра Афрыку,
Пра тропікі...

Я не лішні ў родным доме,
Дзень на плечы ўзвальваю.
Толькі мучыць,
Толькі томіць,
Б'е у сэрца хвалямі

Акіян, акіян,
Сіняя Атлантыка!
Восем штормаў у запасе —
Позняя рамантыка.

Усе рэкі — сваякі,
I азёры — сваякі,
I ўсе моры — сваякі,
А ён не сваяк нікому.
Дбае пра мацерыкі,
Напасае на вякі
Корму.
Ён любіць найбольш за ўсё —
Маякі,
Чырвонага вока
Мірганне.
А дзеці яго — рыбакі, маракі,
Ахрышчанын ураганам.
У акіяна сакратаўскі лоб,
Усюды даследчыя фермы.
Задумаўшы новы чарговы патоп.
Ён слухаў Эйнштэйна і Фермі.

На сінім гарбе ён сузор'і вязе,
Ды часам сыходзіць з арбіты,
Лухту фантастычную гнеўна вярзе,
Мяне падбівае: зрабі так!

Ён любіць навінкі.
Ухопіць за бок

Капайце у сэрцы маім магілу,
Нібы пад зялёнай ракітай...
З цябе насмяяўся няверны мілы?
Боль свой на донца кідай.

Таварыш, пячэ цябе горкая крыўда,
Точыць туга твае грудзі?
Для крыўдаў усіх маё сэрца адкрыта, —
Зносьце хутчэй іх, людзі!

Мучаць цябе, брат, старыя раны,
Ляжыш ты, да ложка прыкуты?
Я закапаю ў сэрцы старанна
Цяжкія твае пакуты.

А на цябе, друг,
Паклёпнік вые?
Прывозь свае беды на тачцы...
Не хочуць толькі матулі сівыя
З горам сваім расстацца.

Сыноў ім не вернеш, не дапаможаш...
Астатняе — сэрца змесціць.
I ты, мой малы, свае першыя можаш
Дробныя слёзы прынесці.

Вы рана задумаліся аб смерці,
Няўдачнікі і калекі.
Я вашае гора зарыю ў сэрца
I знікну адгэтуль навекі.

Хай жонка і дзеці не перажываюць,
Мне цяжка, ды радасна будзе:

Хутчэй бы прыйшла зіма,
Белая і маладая,
З малінавымі маразамі,
Са звонам канькоў на лёдзе
I навагодняй ёлкай, —
        Людзі штогод жадаюць.
Хутчэй бы прыйшла вясна
З сонечнымі вадаспадамі,
З блакітнымі навальніцамі,
З шалёным пахам чаромхі
I салаўіным каханнем, —
        Людзі штогод жадаюць.
Хутчэй бы настала лета
З бурштынна-густой пшаніцай,
З яблыкамі наліўнымі,
З крымскім вясёлым загарам,
З радасцю школьных вакацый, —
        Людзі штогод жадаюць.
А каб восень хутчэй прыйшла
З безнадзейнасцю цёмных дажджоў,
З граззю, з апалым лісцем,
З няспраўджанымі спадзяваннямі
I горкімі ўспамінамі, —
        Гэткіх не чуў я жаданняў.
Восень можна лёгка перажыць:
Вернецца вясна.
А вось юнацтва...
Ах, як трэба

Няма на свеце земляў непрыгожых.
Свой кожны хваліць край,
Як мы наш родны кут.
Я бачыў землі шчасця і пакут,
Іх лёс — іх шлях
Цяпер мяне трывожыць.

I сенегалкі часам сняцца мне —
Жанчыны, прыгажэйшыя на свеце...
Зноў мора Мінскага
Ўдыхаю прэсны вецер
I кожнай прыдарожнай рад сасне.

Нядзельны гул на пляжы.
На латках
I вінаград, і яблыкі, і слівы,
I сонечныя пенныя прылівы
Дакатваюцца да майго радка.

Гудкі мне параходныя чутны,
Павольна дзьмуць мясцовыя пасаты,
А на латку ў цяльняшках паласатых
Ляжаць, нібы матросы, кавуны.

Шляхі марскія ўспамінаць не грэх...
Ды што з прыбоем —
Не магу я ўцяміць:
Ён выплеснуў на бераг негрыцянак,
Іх станы гнуткія і белазубы смех.

— Адкуль вы, афрыканачкі,
З Дакара?
— Мы з Кубы ўсе,
У Мінску трэці год...

Гуляюць дзеці каля возера,
А неба з сонцам — у вадзе.
Дзяцей шматвопытныя позіркі
Заваражыў пагодны дзень.

Яны прыехалі ўсе з горада
I ўпершыню пад птушак спеў
Накінуліся, нібы з голаду,
На дзіўны свет і траў і дрэў.

Тут столькі нечаканай радасці:
Расінка — сіні аганёк,
Асколачкам вясновай радугі
На сонцы блісне акунёк.

Па-над гладышыкамі лотаці,
Над жоўтым кветкавым кастром —
Стракозы, быццам верталёцікі:
Ім кожны ліст — аэрадром.

Вось дзьмухне вецер — і вяршаліны
Асін паціху закіпяць...
Ляснік з суседняе імшарыны
Сюды каня прывёў купаць.

I захапленне плешча голасна:
Якая грыва, патрымай!
Праехацца б, ды крыху боязна:
Табе, брат, гэта не трамвай.

Як гэткі конь імчаў Будзённага!
Як бліскаў срэбраны клінок!..
Ім тэлевізар — абыдзёншчына,

З-за турбот і сходаў языкатых
Беззваротна страцілі мы ўсе
Тысячы палаючых закатаў
I світанні трацім пакрысе.

Толькі часам, выракшыся тлуму,
Ношу год адчуўшы на гарбе,
Не пашкодзіць сёння нам падумаць
Аб жыцці, аб людзях, аб сабе...

Колькі пастак мне ты прыхавала,
Добрае, не дробнае жыццё!
То сляпіла даль парахавая,
То глушыла «юнкерсаў» выццё.

Вернасць адарала шчодрай мерай.
Часам здрада секла з-за пляча.
То свяціла ясным сонцам вера,
То нявер'е кідала ў адчай.

Часта крывадушныя мяшчане
З-за драбніц ушчэнт мяне знішчалі,
Часам і надзейныя сябры
Ласкава штурхалі пад абрыў...

Крутанецца у тупік дарога —
I няма, няма ўжо чым дыхнуць...
«Як ён там? Мо трэба дапамога? —
Нехта скажа.— Трэба заглянуць».

I часцей не той, хто ў дружбе кляўся

Добра ведаюць усе амаль з маленства,
Што паэтаў нараджаюць пад Смаленскам,

Ля падножжа Арарата і ў Сібіры
I на землях Руставелі і Сабіра,

Над Дняпром, дзе нешта п'юць з пякучым перцам,
I на Балтыцы, дзе людзі з мужным сэрцам.

Часам іх знаходзяць у Разані,
А яшчэ жывуць паэты ў Дагестане...

Ёсць яшчэ адзін куточак запаветны,
Дзе растуць, нібы грыбы, здаўна паэты.

Там зязюлямі завуцца ўсе кукушкі,
Гэтым краем з Кішынёва охаў Пушкін.

Там прыгонных шмат паэтаў замарылі,
Там Міцкевіч закахаўся у Марылю.

I Тарас у Пецярбург ішоў праз слёзы,
На яго шляху журыліся бярозы...

З той пары там песняроў — нібыта маку,
Аж статыстыка дае ў падліках маху.

Край чаромхі і чабору, край прасторны,
Дзе і крытыкі вядуць сябе прыстойна.

Там маланкі аб дубы ламаюць коп'і,